Ilgaz Anadolu’nun Sen Yüce Bir Dağısın

Haydi Topar! Gidiyoruz. Nereye mi?

Hani şu türkülerimizde; Ilgaz Anadolu’nun sen yüce bir dağısın diyor ya.. İşte oraya! Balonla seyahate çıkıyoruz şimdi.

Hoop. İşte balonumuza atladık ve doğruca yaz mevsiminde bile çok serin olan Ilgaz’ın engin dağlarına doğru yolculuk yapmaya…

Vaay! Burası muhteşem görünüyor Topar. Baksana şu dağların üstüne. Bazı yerlerde hala kar var. Temmuz sıcağında bile burada kışlık elbiselerle oturanlar var. Bak, şu Kırkpınar yaylasının evlerine, hala bacası tüten evler var.

CLİMATA’DAN KOÇHİSAR-I BALA’YA

İşte adını en eski adı ile bilinen Climata, daha sonraları Kimistene olarak bilien bir yerleşim bölgesi olan Ilgaz dağları… Anadolu’nun Türkleşmesi ile birlikte Osmanlı döneminde Koçhisar Bala olarak isimlendirilmiş buraları.

Hemen not defterimi çıkarayım bu detay benim için önemli.

Hmm. Tablet bilgisayarıma baktığımda buraları için önemli dipnotlar var.

Ilgaz’a ait Osmanlı kayıtları 1854 yıllarına rastlar. İlçe adı salnamelerde Koçhisar veya Koçhisar-ı Bala olarak kaydedilmiş. Bu yıllarda ilçe merkezi Bucura Köyü’ymüş. .Bucura Köyünün büyük bir yangın geçirmesi sonucu ilçe merkezi Belören bucağına nakledilmiş. 19.yy ikinci yarısında Çankırı’ya bağlı olan ilçe daha sonraları Kastamonu’ya bağlanmış… Osmanlı yerel yönetiminde Çankırı’ya bağlı bir kadılık ve 1284 H. teşkilatı ile Mecidiye adını alarak ilçe olmuş, 1922 yılında Ilgaz adını almış ve 1929 yılında Çankırı’ya bağlanmış…

 

KAHRAMANLAR BELDESİ: ILGAZ

İnebolu’dan Ankara’ya cephane taşınan yolun üzerinde bulunan Ilgaz 1920’lerde bir nahiye merkezi idi. Cephane naklinde Çerkeş, Kurşunlu, Ilgaz, Kastamonu ve İnebolu birlikte çalışmışlar ve görevlerini birlikte başarmışlardır. Her yörede olduğu gibi Ilgaz’da da daha canla başla çalışanlar çıkmış ve daima minnetle anılmışlardır.

İşte bunlardan birkaçı: Halil Ağa… Ilgaz’ın Kale köyünden.. Eksikli Salih. Ilgaz’ın Eksik köyünden. Şakir ağa.. Kızılsın köyünden. Arif Sağlam, Kuyupınar köyünden. Ümmihan Nine… Ki, erkekler cephde savaşırkan, Ümmihan Nine durur mu? İstiklal savaşında pek çok yararlar göstermiş ve madalya almış. Ümmihan Nine’de Kızılsın köyünden.

 

TARİHİ YERLER

Tarihi İndağa mağaraları var burada. Devrez çayı kıyısanda Ilgaz’a 5 km uzaklıkta… Kurmalar Köyü, Ilgaz’ın ilçe merkezine 15 km. uzaklıkta… Cendere köyü sınırları içinde bakır çağır ait çanak çömlek bulunduğunu biliyor musunuz? Ki burada define arayacıların da çok olduğunu belirtelim hemen.

Dahası, Ilgaz hamamı ilçe merkezinin tam ortasındadır. Üzeri kubbeli iki yanı kemerli… Kuru köprü, Pazar Çayı, Kayı Köyü camii… Yani anlayacağınız Ilgaz tam bir tarih beldesi.

 

ILGAZ ANADOLU’NUN…

Ne dersin Topar, eve geri dönüş sırasında Ilgaz türküsünü birlikte söyleyelim mi:

Ilgaz Anadolu’nun

Sen yüce bir dağısın

Baharda yer yüzünde

O cennetin bağısın

*

Yalçın kayalıklar

Göklere yükseliyor

Senin dumanlı başın

Bulutları deliyor.

*

Yükseklerden akıyor

Ne güzel berrak sular

Eteklerinde otlar

Sürülerle kuzular.